Người xưa Trung Hoa có câu “Một ngày khởi đầu bằng tĩnh lặng, một năm bắt đầu bằng mùa xuân và vị của cuộc sống bắt đầu bằng tách trà.” Mỗi tách trà không chỉ là nước lá, mà là sự tiếp nối của hàng ngàn năm lịch sử, là tinh thần của một dân tộc trọng lễ nghĩa, yêu tự nhiên và luôn tìm cách hòa mình vào vũ trụ.
Trong hành trình du lịch Trung Quốc, thưởng trà không phải là hoạt động phụ mà là cách để bạn hiểu được văn hóa, chạm vào linh hồn đất nước này. Đặc biệt khi bạn đặt chân đến những vùng trà trứ danh như Phúc Kiến, Chiết Giang, Vân Nam, Tứ Xuyên…
1. Trà trong tâm thức người Trung Quốc
Trong tiếng Trung, “trà” là “茶” – một chữ giản dị, nhưng mang theo triết lý sâu sắc. Người Trung Quốc không coi trà đơn thuần là đồ uống. Với họ, trà là:
- Đạo (道) – con đường tu dưỡng tâm hồn.
- Dược (药) – lành và có lợi cho sức khỏe.
- Nghệ (艺) – nghệ thuật trong cách chọn, pha, thưởng thức.
- Thiền (禅) – sự tĩnh lặng và giác ngộ trong từng ngụm trà.
Từ hoàng đế đến dân thường, từ nhà thơ đến thương nhân, uống trà là một thói quen văn hóa xuyên suốt triều đại. Còn gì tao nhã hơn khi giữa một buổi chiều thu, bạn ngồi trước hiên nhà, rót một ấm trà Ô Long, ngắm lá rơi vàng mà đọc thơ Lý Bạch?
2. Lược sử trà đạo Trung Hoa
Truyền thuyết kể rằng, vào năm 2737 TCN, hoàng đế Thần Nông vô tình uống phải lá trà rơi vào nồi nước đang sôi và phát hiện ra công dụng thanh lọc, tỉnh táo kỳ diệu của nó. Từ đó, lá trà trở thành “thần dược” được sử dụng trong y học cổ truyền.
Tới thời nhà Đường (618 – 907), trà đã trở thành một nét văn hóa đặc trưng. Chính Lục Vũ – “thánh trà” của Trung Hoa đã viết nên cuốn “Trà Kinh” (茶经) đầu tiên trên thế giới, đặt nền móng cho văn hóa trà đạo phương Đông.
Thời Tống và Minh, nghệ thuật pha trà, trà cụ, trà thi (thơ về trà) và nghi lễ thưởng trà đạt đến đỉnh cao. Từng vùng miền cũng bắt đầu phát triển giống trà và kỹ thuật riêng biệt làm nên bản đồ trà đa dạng bậc nhất thế giới.
3. Những vùng trà nổi tiếng của Trung Hoa
3.1. Phúc Kiến – cái nôi của Ô Long và trà hoa thanh nhã
Phúc Kiến được xem là “thánh địa trà” của Trung Quốc, nơi khai sinh ra rất nhiều dòng trà trứ danh.
Trà Ô Long (Wulong) nổi tiếng với các loại như Đại Hồng Bào, Thủy Tiên, Thiết Quan Âm. Đại Hồng Bào từng được dâng lên hoàng đế như “quốc trà”, có hương thơm quyến rũ và hậu vị kéo dài. Thiết Quan Âm có mùi hoa lan thanh khiết, uống vào như đang bước vào khu vườn mây mù. Trà hoa nhài có mùi dịu dàng, thanh nhẹ, rất phổ biến trong dân gian
Du khách đến Phúc Kiến thường ghé vùng Vũ Di Sơn, nơi có những cây trà cổ thụ trăm năm tuổi mọc trên vách đá. Pha trà bằng nước suối từ khe đá nơi đây là một trải nghiệm vừa thơ, vừa thiền.
3.2. Vân Nam – vương quốc của Trà Phổ Nhĩ (Pu-erh)
Nếu bạn là người yêu thích vị đậm, hậu ngọt và sâu thì trà Phổ Nhĩ chính là lựa chọn tinh tế nhất. Trà Phổ Nhĩ là loại trà lên men, càng để lâu càng quý giống như rượu vang. Có hai loại chính: Phổ Nhĩ sống (sheng) mạnh mẽ, tinh khôi; và Phổ Nhĩ chín (shu) trầm, dịu, ấm lòng như ánh lửa trong đêm lạnh.
Đến thành phố Phổ Nhĩ hoặc Tây Song Bản Nạp ở Vân Nam, bạn sẽ thấy những ngọn đồi trà xanh mướt trải dài ngút mắt, người dân tộc vẫn hái trà thủ công và uống trà như một phần tín ngưỡng bản địa.
3.3. Chiết Giang – quê hương của Long Tỉnh
Trà Long Tỉnh (Longjing) được mệnh danh là “Đệ nhất danh trà Trung Hoa”, từng là cống phẩm hoàng gia. Trà có màu xanh ngọc, vị ngọt hậu, hương thảo mộc nhẹ. Khi được pha đúng cách, nước trà trong vắt như ngọc, uống vào mát gan, an thần.
Đến Tây Hồ (Hàng Châu) vào mùa xuân, bạn sẽ bắt gặp các thiếu nữ hái trà trên đồi, tay áo dài bay trong gió. Trà ở đây không chỉ ngon mà còn đẹp như một bức tranh thủy mặc sống động.
3.4. Tứ Xuyên – trà đậm đà của đất đỏ và núi cao
Tứ Xuyên có khí hậu ẩm, đất giàu khoáng là nơi lý tưởng cho trà đen và trà xanh dày vị. Vùng trà nổi tiếng nhất là Nga My Sơn, nơi các chùa Phật giáo sử dụng trà trong thiền định hàng ngày.
Một trải nghiệm đặc biệt ở Thành Đô là quán trà dân gian ven phố cổ, nơi bạn ngồi ghế tre, uống trà hoa cúc, xem nghệ sĩ biểu diễn biến diện Kinh Kịch. Trà ở đây không chỉ ngon mà còn đầy cảm giác sinh động, gần gũi với cuộc sống hàng ngày.
4. Nghi thức thưởng trà
Trà đạo Trung Hoa không cầu kỳ như kiểu Nhật nhưng vẫn có những nguyên tắc giúp bạn thưởng trà bằng cả tâm hồn:
- Chọn trà hợp tâm trạng: thư giãn thì Ô Long, cần tỉnh táo thì Long Tỉnh, ngày lạnh thì Phổ Nhĩ.
- Chọn nước: nước suối ngọt lành là tốt nhất.
- Pha trà bằng tâm: đừng nóng vội, hãy hãm trà ở đúng nhiệt độ và đúng thời gian.
- Thưởng trà bằng tâm trí tĩnh lặng: uống từng ngụm nhỏ, cảm nhận hương, vị, dư âm lan dần trong cơ thể.
Người xưa nói: “Phẩm trà như phẩm người” – đắng ngắt lúc đầu nhưng hậu vị mới là điều đáng nhớ. Du lịch Trung Quốc đến các vùng trà trứ danh không chỉ là check-in và mua đặc sản. Đó là hành trình chữa lành, bạn rời xa nhịp sống gấp gáp đi vào những vùng quê trà tĩnh mịch, ngắm mây núi, trò chuyện với người hái trà và ngồi yên bên ấm trà sôi nhẹ nghe gió kể chuyện ngàn năm.
Trà đạo Trung Hoa không đóng khung trong nghi lễ. Nó mềm mại như dòng nước, sâu sắc như triết lý cổ, mộc mạc như người dân quê hái trà và vẫn tồn tại vững vàng đi cùng thời gian. Nếu một ngày bạn thấy lòng mình rối ren, hãy pha một ấm trà Trung Hoa hoặc tốt hơn, hãy đến tận nơi những vùng trà trứ danh và thanh lọc tâm hồn mình nhé!
