Nhắc đến Tô Châu, người ta không chỉ nhớ đến những khu vườn cổ đẹp như tranh thủy mặc, những con kênh uốn lượn hiền hòa mà còn nhớ đến một danh xưng rất thơ: “Thành phố tơ lụa của Trung Hoa”. Nơi đây, từng sợi lụa mảnh mai đã dệt nên lịch sử, văn hóa và cả sự phồn hoa kéo dài hàng nghìn năm.
1. Tô Châu là cái nôi của lụa Trung Hoa
Tô Châu nằm ở tỉnh Giang Tô, thuộc vùng Giang Nam trù phú. Nơi đây có khí hậu ôn hòa, đất đai màu mỡ và nguồn nước dồi dào. Chính điều kiện tự nhiên lý tưởng này đã giúp nghề nuôi tằm, ươm tơ và dệt lụa phát triển mạnh mẽ từ rất sớm.
Theo sử sách, nghề tơ lụa ở Tô Châu đã xuất hiện cách đây hơn 4.000 năm. Từ thời Xuân Thu – Chiến Quốc, lụa Tô Châu đã nổi tiếng khắp Trung Hoa bởi độ mịn, nhẹ, bền và màu sắc tinh tế. Đến các triều đại Hán – Đường – Tống – Minh – Thanh, Tô Châu trở thành trung tâm sản xuất lụa quan trọng bậc nhất, chuyên cung cấp lụa cao cấp cho hoàng gia và giới quý tộc.
Người xưa có câu: “Trên có thiên đường, dưới có Tô Hàng”. Và chính lụa là một phần linh hồn tạo nên vẻ đẹp ấy.
2. Những câu chuyện huyền thoại quanh sợi lụa
Lụa không chỉ là sản phẩm thủ công mà còn gắn liền với những câu chuyện truyền thuyết đầy màu sắc.
Truyền thuyết về nàng Tây Lăng và con tằm thần
Tương truyền, Hoàng hậu Tây Lăng (Lê Tổ) là người đầu tiên phát hiện ra cách ươm tơ từ kén tằm. Một lần, kén tằm rơi vào chén trà nóng, sợi tơ bung ra óng ánh, mềm mại. Từ đó, nghề nuôi tằm dệt lụa ra đời, mở đầu cho nền văn minh tơ lụa Trung Hoa.
Tại Tô Châu, người dân vẫn truyền tai nhau rằng lụa nơi đây mềm là nhờ nước sông, bóng là nhờ khí trời và có hồn là nhờ bàn tay con người.
Lụa và Con đường Tơ Lụa huyền thoại
Lụa Tô Châu từng theo các đoàn thương nhân, vượt qua sa mạc, núi non, băng qua Trung Á để đến châu Âu. Con đường Tơ Lụa không chỉ vận chuyển hàng hóa, mà còn lan tỏa văn hóa, nghệ thuật và tri thức phương Đông.
Ở châu Âu cổ đại, lụa Trung Hoa quý giá đến mức được ví như “vàng mềm”. Và trong số đó, lụa Tô Châu luôn được xếp vào hàng thượng phẩm.
Xem thêm “Tour du lịch Tô Châu – Hàng Châu – Ô Trấn – Thượng Hải 5N5Đ”
Nghệ thuật dệt lụa Tô Châu tinh xảo đến từng sợi
Điều làm nên danh tiếng của lụa Tô Châu không chỉ là chất liệu, mà còn là kỹ thuật dệt thủ công tinh vi. Một trong “Tứ đại danh thêu” của Trung Quốc chính là thêu Tô (苏绣). Những bức tranh thêu lụa ở Tô Châu có thể đạt đến độ chân thực đáng kinh ngạc. Mặt trước là hình ảnh này, mặt sau là hình ảnh khác, không thấy mối chỉ thừa. Có những tác phẩm phải mất vài năm để hoàn thiện được xem như bảo vật quốc gia.
Ở Tô Châu, lụa hiện diện khắp nơi từ trang phục truyền thống đến tranh thêu, quạt lụa, chăn, rèm, đồ trang trí hay quà lưu niệm cao cấp,…Mỗi sản phẩm đều mang theo một phần lịch sử và tinh thần của vùng đất Giang Nam.
3. Bảo tàng Lụa Tô Châu – nơi thời gian được dệt lại
Nếu có dịp du lịch Tô Châu, bảo tàng Lụa Tô Châu là điểm dừng chân không nên bỏ lỡ. Nơi đây lưu giữ khung cửi cổ hàng trăm năm, quy trình nuôi tằm – ươm tơ – dệt lụa. Bên cạnh đó, bảo tàng có có các mẫu lụa hoàng gia xưa, trang phục lụa qua các triều đại,..
Đi giữa không gian ấy, du khách có cảm giác như đang bước ngược dòng thời gian, lắng nghe tiếng khung cửi đều đều, chậm rãi nhưng bền bỉ giống hệt nhịp sống của Tô Châu.
Xem thêm “Tại sao người Tô Châu thích sống gần nước?”
4. Lụa và nhịp sống chậm của Tô Châu hôm nay
Ngày nay, Tô Châu đã hiện đại hơn nhưng nghề lụa vẫn được gìn giữ như một phần bản sắc. Những xưởng dệt gia đình, những nghệ nhân lớn tuổi vẫn miệt mài bên khung cửi, truyền nghề cho thế hệ sau.
Dạo bước trên những con phố cổ, ngắm lụa phơi bên bờ kênh, nghe tiếng nước vỗ nhẹ dưới mái nhà cong cong, người ta dễ hiểu vì sao Tô Châu luôn gợi cảm giác dịu dàng, thanh tao và hoài niệm.
Tô Châu không phô trương, không ồn ào nhưng lại khiến người ta nhớ rất lâu. Như chính sợi lụa nơi đây mềm mại, tinh tế và bền bỉ với thời gian. Nếu có một nơi để hiểu về vẻ đẹp sâu lắng của văn hóa Trung Hoa thì Tô Châu – thành phố tơ lụa chắc chắn là một điểm dừng đầy cảm xúc.
