Tây Tạng là vùng đất linh thiêng nằm giữa mây trời và tuyết trắng, nơi con người sống hòa mình vào thiên nhiên và vũ trụ. Đây cũng là nơi mà sự sống và cái chết được nhìn nhận rất khác biệt.
Trong số những nghi lễ đặc sắc và gây tranh cãi nhất thế giới, thiên táng ở Tây Tạng luôn nằm trong top đầu, không chỉ vì hình thức “lạ lùng” mà còn vì chiều sâu triết lý ẩn sau đó. Vậy thiên táng là gì, vì sao người Tây Tạng lại chọn cách “phơi thây cho kền kền ăn”? Và điều này phản ánh điều gì trong tín ngưỡng và thế giới quan của họ?
1. Tang lễ thiên táng là gì?
Thiên táng (Sky Burial) là nghi thức an táng truyền thống của người Tây Tạng, trong đó thi thể người chết sẽ được đưa lên núi cao, hiến dâng cho loài kền kền ăn thịt. Sau nghi lễ, tất cả chỉ còn lại vài mảnh xương hoặc tro tàn và linh hồn người mất theo quan niệm Phật giáo Tây Tạng đã thoát khỏi cõi đời, tiếp tục hành trình luân hồi.
Nghi lễ này không phải man rợ mà thực chất là một hình thức hiến thân cuối cùng cho thiên nhiên. Điều này thể hiện lòng từ bi và sự buông xả tối thượng của con người đối với cái tôi vật chất.
2. Tại sao người Tây Tạng lại chọn thiên táng?
2.1. Phật giáo Mật tông và triết lý về cái chết
Tây Tạng là vùng đất của Phật giáo Mật tông (kim cang thừa), nơi con người không sợ chết mà xem cái chết là một phần tự nhiên của vòng luân hồi. Thân xác chỉ là vỏ ngoài, còn linh hồn sẽ tái sinh tùy theo nghiệp lực và công đức.
Thiên táng là cách để người chết hóa thân lần cuối thành “bố thí tối thượng”, nuôi dưỡng loài vật và hòa vào đại ngã vũ trụ. Việc hiến xác cho kền kền cũng được xem là một hành động từ bi, khi giúp loài chim ăn xác sống sót trong điều kiện thiên nhiên khắc nghiệt.
2.2. Địa lý và điều kiện thiên nhiên Tây Tạng
Ở Tây Tạng, đất đóng băng quanh năm, đào huyệt rất khó. Gỗ cũng cực kỳ hiếm nên thiêu xác không phổ biến, lại rất tốn kém. Trong điều kiện đó, thiên táng trở thành giải pháp thiết thực, vừa tiết kiệm vừa hợp với tín ngưỡng.
Xem thêm “Tour du lịch Tây Tạng từ HCM trọn gói 6 ngày 5 đêm”
3. Thiên táng diễn ra như thế nào?
3.1. Chuẩn bị nghi lễ
Người mất sẽ được đặt trong tư thế ngồi thiền, gọi là tư thế phật tọa. Thi thể được giữ lại trong vài ngày để các vị sư tụng kinh, hướng dẫn linh hồn rời bỏ thân xác.
Sau đó, xác được đưa đến một khu vực gọi là “bãi thiên táng”, thường là trên một ngọn đồi cao, nơi kền kền sinh sống.
3.2. Người “rô-pa” – người hành lễ thiên táng
Người hành lễ gọi là rô-pa – người có tay nghề cao, không chỉ biết cách xử lý thi thể mà còn phải tụng kinh, dẫn dắt nghi lễ theo đúng quy trình tôn giáo.
Họ dùng rìu và dao đặc biệt để cắt nhỏ thi thể, nghiền xương với bột lúa mạch để dễ tiêu hóa cho kền kền. Khi bầy kền kền bay đến ăn xác, đó là dấu hiệu may mắn và thể hiện linh hồn đã được giải thoát. Ngược lại, nếu chim không ăn, người Tây Tạng tin rằng người chết có nhiều nghiệp xấu, linh hồn còn vướng bận trần thế.
3.3. Kết thúc nghi lễ
Sau khi kền kền ăn hết, rô-pa sẽ gom lại phần còn lại (nếu có) và đốt hoặc ném xuống dòng suối. Họ rửa sạch bãi thiên táng và tụng kinh để tiễn biệt linh hồn.
Toàn bộ nghi lễ thường diễn ra trong im lặng, người thân không khóc lóc ồn ào mà bình thản tiễn đưa người đã khuất.
4. Góc nhìn người ngoài cuộc
Nhiều người phương Tây hoặc du khách lần đầu biết đến thiên táng đều cảm thấy rùng mình hoặc sốc, vì hình thức quá khác biệt. Thế nhưng khi hiểu sâu về triết lý đằng sau, đa số đều cảm phục cách người Tây Tạng đối diện với cái chết một cách an nhiên và cởi mở.
Hiện nay, du khách không được phép chứng kiến nghi lễ thiên táng trực tiếp. Đây là một nghi thức thiêng liêng và riêng tư, không phải sản phẩm du lịch trình diễn.
5. Thiên táng và triết lý sống đáng suy ngẫm
Ở Tây Tạng, người ta không chỉ học cách sống tử tế, mà còn học cách chết nhẹ nhàng. Thiên táng không dừng lại ở nghi lễ, mà còn gợi nhắc con người:
- Buông bỏ thân xác – cái tôi vật chất.
- Sống tốt để khi chết không vướng nghiệp.
- Cho đi đến tận giây phút cuối cùng.
Với người Tây Tạng, sự chết không đáng sợ. Đáng sợ là sống mà không ý nghĩa, chết mà chưa buông bỏ. Thiên táng Tây Tạng dù gây tranh cãi hay khiến người ngoài khó hiểu thực chất là một lễ nghi đầy từ bi và minh triết, phản ánh cái nhìn sâu sắc của người Tây Tạng về sự sống – cái chết – tái sinh.
Đi Tây Tạng, bạn không chỉ đến một điểm du lịch đẹp mà còn bước vào hành trình của tâm linh, của khám phá bản thể và thiên táng chính là một “cánh cửa” giúp bạn hiểu sâu hơn về điều đó. Hãy để Tourhot24h.vn dẫn bạn bước qua cánh cửa ấy, đến với vùng đất huyền bí nơi cái chết cũng là một nghi lễ đẹp.
