Tân Cương là vùng đất nằm ở cực Tây Bắc Trung Quốc. Nơi đây không chỉ nổi tiếng với những cánh đồng bông trắng xóa, những sa mạc mênh mông hay những hồ nước trong xanh như ngọc mà còn là nơi giao thoa văn hóa độc đáo giữa người Hán và người Duy Ngô Nhĩ.
Một chuyến du lịch đến Tân Cương không chỉ là hành trình khám phá cảnh đẹp mà còn là cơ hội để hiểu sâu hơn về sự đa dạng văn hóa, tôn giáo, ẩm thực và phong tục của hai cộng đồng dân tộc sống cạnh nhau qua hàng nghìn năm lịch sử.
1. Tổng quan về hai nền văn hóa lớn tại Tân Cương
1.1. Người Hán – nền văn hóa trung tâm Trung Hoa
Người Hán là dân tộc chiếm đa số tại Trung Quốc có truyền thống lâu đời, gắn liền với Nho giáo, Phật giáo và Đạo giáo. Tại Tân Cương, người Hán chủ yếu di cư từ miền Đông đến trong các giai đoạn phát triển kinh tế, đặc biệt từ thế kỷ 20 trở lại đây.
Văn hóa Hán đặc trưng bởi:
- Sự coi trọng lễ nghi, trật tự xã hội.
- Ẩm thực tinh tế, nhiều món ăn chế biến cầu kỳ.
- Trang phục mang phong cách trung nguyên, màu sắc nhã nhặn.
- Kiến trúc có sự cân đối, chú trọng tính biểu tượng (như mái cong, sơn đỏ, ngói vàng).
1.2. Người Duy Ngô Nhĩ – hơi thở Trung Á trong lòng Tân Cương
Người Duy Ngô Nhĩ là dân tộc bản địa ở Tân Cương theo đạo Hồi, có nguồn gốc gần gũi với các dân tộc Turk ở Trung Á. Văn hóa của họ chịu ảnh hưởng đậm nét từ Ba Tư, Ả Rập và Thổ Nhĩ Kỳ tạo nên sự tương phản đầy thú vị với văn hóa Hán.
Đặc trưng văn hóa Duy Ngô Nhĩ gồm:
- Niềm tin tôn giáo Hồi giáo sâu sắc.
- Trang phục sặc sỡ, phụ nữ đội khăn trùm đầu, đàn ông đội mũ doppa đặc trưng.
- Âm nhạc, múa hát sôi động, thể hiện tinh thần phóng khoáng.
- Ẩm thực đậm vị, nhiều thịt cừu, bánh mì nướng, trái cây khô.
2. Sự khác biệt trong phong tục và lối sống
2.1. Tôn giáo và đời sống tinh thần
Đây là điểm khác biệt sâu sắc nhất. Người Hán thường theo Phật giáo hoặc không tôn giáo. Các lễ hội như Tết Nguyên Đán, Trung Thu, Thanh Minh được tổ chức theo truyền thống Nho – Phật – Đạo. Trong khi đó, người Duy Ngô Nhĩ lại theo đạo Hồi, có các nghi lễ riêng như cầu nguyện 5 lần/ngày, kiêng ăn thịt heo, và tuân thủ tháng Ramadan.
Lễ hội lớn nhất là Lễ Khai Trai (Eid al-Fitr) và Lễ Hiến Sinh (Eid al-Adha) được tổ chức sôi nổi với điệu múa truyền thống Sama và âm nhạc Muqam. Chính sự khác biệt này khiến du khách đến Tân Cương cảm nhận rõ hai nhịp sống song song, một bên trầm ổn, lễ nghi; bên kia sôi nổi, linh thiêng và đầy cảm xúc.
2.2. Trang phục và kiến trúc
Trang phục người Hán tại Tân Cương vẫn mang nét truyền thống Trung Hoa pha hiện đại, thường là quần áo đơn sắc, nhẹ nhàng. Người Duy Ngô Nhĩ lại nổi bật với váy áo rực rỡ, hoa văn thổ cẩm và phụ kiện bạc.
Khi dạo quanh chợ đêm Kashgar, du khách sẽ thấy phụ nữ Duy Ngô Nhĩ với đôi mắt to sâu, khăn quàng lấp lánh vừa bán hàng vừa cười nói vui vẻ. Đây là một hình ảnh rất đặc trưng của văn hóa Hồi giáo Trung Á.
Về kiến trúc, sự khác biệt cũng rõ rệt. Nhà người Hán ở Tân Cương thường mang phong cách Tứ hợp viện truyền thống, mái ngói uốn cong. Kiến trúc Duy Ngô Nhĩ lại chịu ảnh hưởng Hồi giáo Ba Tư, với mái vòm tròn, tường gạch vàng và các hoa văn hình học phức tạp. Nổi bật nhất là đền thờ Id Kah ở Kashgar, công trình Hồi giáo lớn nhất Trung Quốc – nơi linh hồn văn hóa Duy Ngô Nhĩ được thể hiện rõ nhất.
Xem thêm “Top đặc sản trái cây Tân Cương nhất định phải thử”
3. Ẩm thực giao thoa hương vị Đông và Tây
Ẩm thực là cách dễ nhất để du khách cảm nhận sự khác biệt văn hóa.
Các món ăn người Hán chuộng vị nhẹ, nhiều rau, chế biến tinh tế như:
- Mì kéo tay (lamian).
- Thịt bò xào cay kiểu Tứ Xuyên.
- Bánh bao, há cảo, mì xào.
- Hương vị chủ đạo là mặn, cay nhẹ và thanh.
Ẩm thực Duy Ngô Nhĩ lại đậm đà, mạnh mẽ và đặc trưng vùng sa mạc:
- Thịt cừu xiên nướng tẩm gia vị cumin (thìa là Ai Cập).
- Cơm thập cẩm Duy Ngô Nhĩ (Polo) với cà rốt, nho khô, thịt cừu.
- Bánh naan nướng trên lò đất, sữa chua và trà sữa đặc.
Đặc biệt, tại chợ đêm Urumqi hoặc Kashgar, du khách sẽ thấy sự giao thoa thú vị: những quầy hàng người Hán bán mì kéo tay cạnh quán thịt xiên Duy Ngô Nhĩ thơm lừng tạo nên một không gian ẩm thực đầy màu sắc và mùi vị.
4. Âm nhạc, nghệ thuật và lễ hội
Người Duy Ngô Nhĩ rất yêu nghệ thuật. Âm nhạc của họ mang âm hưởng Trung Á, sử dụng nhạc cụ như trống tay dap, đàn rawap và sáo nay. Điệu múa Sama với váy xoay nhiều tầng là biểu tượng của niềm vui, thường xuất hiện trong các dịp lễ lớn.
Người Hán chuộng kịch cổ điển, thư pháp và âm nhạc nhã nhạc. Các lễ hội văn hóa Hán ở Tân Cương thường gắn liền với các nghi thức truyền thống như rước đèn Trung Thu, múa lân ngày Tết.
Du khách có thể dễ dàng cảm nhận hai thế giới nghệ thuật khác nhau tồn tại hài hòa. Nghệ thuật một bên sâu lắng, một bên sôi động tạo nên nét đặc trưng hiếm có của vùng đất này.
Xem thêm “Những câu du lịch tiếng Trung cần học gấp”
5. Sự giao thoa và hòa hợp trong hiện đại
Dù có nhiều khác biệt, song người Hán và Duy Ngô Nhĩ tại Tân Cương vẫn cùng chung sống và phát triển. Những khu chợ, con phố, hay khu dân cư ở Urumqi, Turpan, Kashgar… đều là bức tranh đa sắc văn hóa, nơi bạn có thể:
- Uống trà sữa Duy Ngô Nhĩ trong quán do người Hán phục vụ.
- Ăn bánh bao Hán giữa khu chợ Hồi giáo.
- Nghe nhạc pop Trung Quốc vang lên giữa những tòa nhà mang kiến trúc Hồi giáo.
Chính sự dung hòa này tạo nên vẻ đẹp đặc biệt của Tân Cương – nơi Đông gặp Tây, truyền thống gặp hiện đại và văn hóa Hán hòa quyện cùng tinh thần Trung Á.
Nếu ví Trung Quốc như một bản trường ca thì Tân Cương chính là chương nhạc độc đáo không thể bỏ lỡ. Đây là nơi âm điệu của người Hán hòa cùng nhịp trống Duy Ngô Nhĩ tạo nên một bản giao hưởng văn hóa không thể trộn lẫn.
Một chuyến du lịch Tân Cương không chỉ khiến du khách say đắm bởi thiên nhiên hùng vĩ mà còn giúp bạn thấu hiểu chiều sâu lịch sử và văn hóa đa dạng của mảnh đất giao thoa Đông – Tây này.
